Fotoblog subiektywny

Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu

 
Zapraszam na spacer po wielokulturowym Kaliszu, po ulicy Niecałej, Placu św. Józefa i Łaziennej, na których były lub są świątynie prawosławne.
Cerkiew-17
 

Niecala-31

 
http://wkaliszu.pl/8023099/PRZEWODNIK_PO_REGIONIE_Cerkiew_prawoslawna_w_Kaliszu.html
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości kaliska społeczność prawosławna nie posiadała własnego kościoła. W listopadzie 1928 roku zatwierdzone zostały plany budowy prawosławnej świątyni. Jeszcze tego samego roku ruszyły prace budowlane. W kwietniu następnego roku, położono kamień węgielny by we wrześniu 1930 roku oddać cerkiew wiernym. Powstanie cerkwi przy ulicy Niecałej zawdzięczamy tandemowi Zenowicz-Nestrypke. Pierwszy z tego duetu – Michał Zenowicz, był projektantem neoromańskiej bryły kościoła, Albert Nestrypke natomiast nadzorował prace budowlane. Do budowy nowej cerkwi wykorzystano materiały budowlane z rozbieranego po sąsiedzku soboru. Świątynia przy ulicy Niecałej po swojej poprzedniczce odziedziczyła również wyposażenie wnętrza, w tym ikonostas oraz patronów: świętych Piotra i Pawła. 3 lutego 1994 uznano ją za wyjątkową i umieszczono w rejestrze zabytków. Obecnie Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu jest prawosławną cerkwią farną, jednej z czterech parafii wchodzących w skład dekanatu Łódź, diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Cerkiew-01
 
msza w cerkwi
Zdjęcia autorstwa Piotra Zdrowickiego
 

Cerkiew-05
Zdjęcia autorstwa Elżbiety Czarcińskiej
 
Dom Popa ulica Niecała
Cerkiew-12
 
Po upadku powstania styczniowego Kalisz ponownie ustanowiono stolicą guberni. Do rozwijającego się miasta zaczęło napływać coraz więcej, często wraz z rodzinami, wojskowych, funkcjonariuszy policji oraz urzędników administracji carskiej. Dla wyznawców prawosławia cerkiew św. Jerzego, przy dzisiejszej ulicy Łaziennej, stała się zbyt mała i zrodziła się konieczność wybudowania nowej cerkwi, „godnej” gubernialnego miasta. W roku 1875 na obecnym placu Jana Pawła II, w jednym najbardziej reprezentacyjnych miejsc Kalisza, w przestrzeni po rozebranej kamienicy zwanej „Między Nogami” rozpoczęto prace budowlane nowej cerkwi. Nadano jej monumentalny charakter, z wyraźnymi cechami architektury bizantyjskiej. Orientalna, jak na kaliskie warunki, świątynia została konsekrowana latem 1877 roku przez archireja warszawskiego Leoncjusza, w obecności generała gubernatora warszawskiego Pawła Kotzebue. Los soboru pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, bo taką godność posiadała kaliska cerkiew, przypieczętowany został w roku 1919. Wówczas to zapadła decyzja o rozbiórce świątyni.
Cerkiew-20
 
Cerkiew-21
 
Bliskość granicy prusko-rosyjskiej oraz związanego z nią przejścia granicznego w pobliskim Szczypiornie, wymuszała stacjonowanie w Kaliszu dużego garnizonu wojsk rosyjskich. Dla tych żołnierzy zorganizowano w mieście w roku 1832 cerkiew garnizonową. Ulokowano ją w sali musztry, zlikwidowanego w ramach represji po wybuchu powstania listopadowego Korpusu Kadetów, a na patrona nowej prawosławnej świątyni przyjęto św. Jerzego. Trzy lata później do cerkwi garnizonowej przeniesiono grecką kaplicę prawosławną. Cerkiew pw. św. Jerzego służyła żołnierzom rosyjskim, oraz świeckim wiernym do wybuchu I wojny światowej i ostatecznie została zlikwidowana, jako miejsce kultu, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
cerkiew-1

cerkiew 
Parafia prawosławna w Kaliszu należy do najstarszych. Została założona przez Greków w 1786 roku. Wtedy też cerkiew mieściła się w domu mieszkalnym na starym rynku. Od 1835 roku cerkiew św. św. Apostołów Piotra i Pawła mieściła się w budynku Korpusu Kadetów. Budowę soboru na głównym placu miasta rozpoczęto w 1875 roku. Plac zakupiono od osób prywatnych za 14 tysięcy rubli. Budowa pochłonęła 80 tysięcy rubli. 27 lipca 1877 roku, w dniu urodzin cesarzowej Marii Aleksandrowny (która wówczas po raz pierwszy podróżowała z Niemiec do Rosji na ślub z carem Aleksandrem II, a jej podróż wiodła przez Kalisz), cerkiew została wyświęcona. Przy konsekracji obecnych było trzech Greków, którzy pozostali z byłej diaspory. Sobór był pięciokopułowy i nie miał oddzielnej dzwonnicy – dzwony umieszczono w jednej z małych narożnych kopuł. W niepodległej Polsce cerkiew zamieniono na kościół św. Józefa. W 1920 roku została rozebrana. Z materiałów rozbiórkowych wybudowano w 1929 roku małą cerkiew na cmentarzu prawosławnym przy ulicy Niecałej 1. Budynek nowej świątyni wzniesiono w stylu pseudoromańskim, według projektu architekta Michała Zenowicza. Pracami budowlanymi kierował inżynier Albert Nestrypke. W jej wnętrzu umieszczono ikonostas, sprzęt liturgiczny i wyposażenie pochodzące z soboru. Obecnie pełni funkcję cerkwi parafialnej.
 

źródło: Kirył Sokoł, Aleksander Sosna, Cerkwie 1815-1915 w centralnej Polsce. Wyd. Sąsiedzi, Białystok 2011

 

1 Komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *