Aleja Wolności w Kaliszu

 


Nazwana najpierw imieniem Fryderyka Wilhelma, następnie królowej Luizy (żony Fryderyka Wilhelma III), Józefiny (żony Napoleona), Aleksandry (żony Piłsudskiego), Hermana Göringa, Józefa Stalina, a od 1956 Aleją Wolności

Aleja Józefiny

Ulica Śródmiejska – Willa Weighta
Willa została zbudowana prawdopodobnie dla Karola Weigta (ur. 1844), syna Gustawa, który – według danych z niemieckich stron internetowych piwiarzy – prowadził browar w Kaliszu od 1878 r. W ostatnich dekadach XIX stulecia, przedsiębiorca blisko swojego zakładu, przy głównej ulicy miasta wystawił dom. Składał się on z wyższej, dwupiętrowej części środkowej i dwóch bocznych, jednopiętrowych skrzydeł; na całej wysokości dodano niższe półpiętra (mezannino). Budynek, jak widać do dzisiaj, stał na wysokim parterze.
 

 

Aleja Wolności 2 – folusz
Dawny folusz wodny. Zbudowany około 1822 dla potrzeb fabryki sukna przez Beniamina Rephana. Częściowo przebudowany i zamieniony na łaźnię miejską. Położony przy starej tamie na Prośne. Murowany, otynkowany, częściowo boniowany. Dach dwuspadowy.
Jaz na rzece Prośnie obok domu nr 2 z przełomu XIX i XX wieku. Pierwotnie napęd folusza. Na początku XX wieku miasto zakupiło stojące nad Prosną obiekty po foluszu Repphanów, w których uruchomiono małą elektrownię wodną i łaźnie miejskie. Pierwszy prąd z elektrowni zasilił miejską sieć w 1922 roku. Obecnie malowniczy obiekt nad Prosną użytkowany jest przez firmę Małe Elektrownie Wodne Władysław Malicki, która zmodernizowała instalację i przystosowała ją do obecnych wymogów. http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/20018,kalisz-mala-elektrownia-wodna.htm
 

Aleja Wolności 3
Właścicielem kamienicy był Józef Radwan (1858-1920), prawnik, dziennikarz, drukarz, wydawca, działacz społeczno-kulturalny, który w 1918 nabył nieruchomość i urządził w niej częściowo drukarnię i siedzibę „Gazety Kaliskiej”
 

Aleja Wolności 5 – Hotel Europa
 

Aleja Wolności 9
Najstarsza kamienica zbudowana w alei. Na fasadzie umieszczono inskrypcję z datą budowy 1875 rok.
 

Aleja Wolności nr 11 – Powszechna Kasa Oszczędnościowa
Pod patronatem Merkurego – Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
Projektowanie gmachu powierzono jednemu z najbardziej znanych architektów polskich Rogerowi Sławskiemu. Uroczyste otwarcie i poświęcenie budynku nastąpiło 24 października 1913 r. Najlepsze materiały, piaskowiec i tynki wykonane techniką „terra nova” miały być wizytówką świadczącą o potędze instytucji. Potężna fasada z jońskimi kolumnami budzi skojarzenia ze świątyniami starożytności. W dodatku bank to świątynia kapitału. Potężne posągi umieszczone nad wejściem to personifikacje dwóch ważnych działów gospodarki – Rolnictwa i Przemysłu. Figury są dziełem kaliskiego rzeźbiarza Juliana Krzyżanowskiego. Całość fasady wieńczy kartusz z głową boga handlu i bankowości – Merkurego.
 

Aleja Wolności 13 – trybunał
Gmach wzniesiony w latach 1820-1824 według projektu architekta Sylwestra Szpilowskiego. Na tympanonie, nad kolumnadą frontową umieszczono napis SUUM CUIQUE – KAŻDEMU TO, CO MU SIĘ NALEŻY (KAŻDEMU CO JEGO). We wnętrzach zachowały się piękne, żeliwne schody oraz Sala Kolumnowa. Budowa gmachu trybunału była pierwszą realizacją budynku użyteczności publicznej poza rynkiem. Budynek zachował się do dziś i obecnie pełni funkcję Sądu Okręgowego i Sądu Rejonowego. Cały gmach został posadowiony na dębowych palach wbitych w podmokły grunt.
 

Urokliwy budynek wzniesiony w 1905 roku, w którym jeszcze do niedawna mieścił się Urząd Stanu Cywilnego, niegdyś willa mecenasa Jaźwińskiego, potem krótko – w 1981 roku siedziba ,,Solidarności”, to obecnie Villa Calisia.
 

Aleja Wolności 15
Kamienica jest przykładem typowo secesyjnej architektury. Wybudował ją prawdopodobnie w 1912 roku Maurycy Rein. Założoną ja na planie litery L, z dwiema wydłużonymi oficynami. Dziewięcioosiowa, czterokondygnacyjna fasada zwieńczona została attyką. Przyziemienie pełniło funkcje handlowe.
 

Aleja Wolności 19
W kamienicy przetrwały drewniane schody. Została zaprojektowana z użyciem form secesyjnych.
 

Aleja Wolności 21
Kamienica wybudowana przed 1902 roku dla Arnolda Fibigera, właściciela fabryki fortepianów. Korpus główny, kryty dwuspadowym dachem z mieszkalnym poddaszem, w skrajnej osi zachodniej mieściła się sień przelotowa. Boniowane przyziemie z szerokimi witrynami sklepowymi w całości przeznaczono dla celów handlowych, gdyż pierwotnie mieścił się tam sklep z fortepianami właściciela kamienicy. Wertykalność fasady została zaakcentowana centralnym wykuszem biegnącym przez drugą, trzecią i czwartą kondygnację, zwieńczonym balkonem z wielką facjatą i łamanym szczytem w partii dachu. Po bokach wykusza umieszczano od strony wschodniej balkony a od zachodniej głębokie dające ciekawe efekty światłocieniowe, loggie. Dekoracja ornamentalna elewacji frontowej jest bardzo delikatna i wyważona, nieśmiało odwołując się do secesji. W delikatnej dekoracji stiukowej sieni odnajdujemy również elementy secesji. Kamienica wyposażona była w centralne ogrzewanie, co było rzadkością w ówczesnym Kaliszu.

Kamienica w typie pałacu czynszowego, architektura eklektyczna o cechach neobaroku i rokoka. Lata dziewięćdziesiąte XIX wieku. Wzniesiona na planie litery Wyróżnia się szerokością wynosząca 31,56 metrów. Oś centralna, w której umieszczono w przyziemiu sień przejazdową została zaakcentowana szerokim trzyosiowym balkonem z tralkową balustradą na drugiej kondygnacji. Dekoracja architektoniczna skoncentrowana została wokół okien na drugiej kondygnacji, które posiadały w płycinach podokiennych ornamenty roślinne, zwieńczone naczółkami z kartuszami herbowymi. W podwórzu kamienicy podbudowano dodatkową wolnostojącą dwukondygnacyjną oficynę, która pierwotnie służyła jako pomieszczeni fabryki koronek i haftów R. Fraenkla. 
Aleja Wolności 23
 
 

piękna klatka schodowa

W bramie kamienicy sgraffito Władysława Kościelniaka.
Aleja Wolności 25

 

Aleja Wolności 10
Głównym akcentem architektonicznym budynku jest zryzalitowany i zaokrąglony narożnik, przykryty szczytem. Bardzo ciekawy kształt uzyskał balkon czwartej kondygnacji, jakby wycięty w partii dachu mansardowego. Balkony na planie półelipsy, powyżej pierwszej kondygnacji w loggiach.
Dom pochodzi z 1909 roku. Otwór drzwiowy do sieni opracowany w formie boniowanego portalu, prostokątne balkony na drugiej i trzeciej kondygnacji.
 
 

Aleja Wolności 12 – centrum biznesowe Calisia Office Park
Kamienica zbudowano na planie litery U przed 1918 rokiem. Wejście główne umieszczono asymetrycznie w fasadzie i doświetlono okulusem. Proste, jednobiegowe schody prowadziły do głównej klatki schodowej, z windą umieszczoną w duszy. W przeładowanej dekoracji architektonicznej można dopatrzeć się wpływu stylu empire. Kamienica ta należała do najnowocześniejszych w zabudowie Alei. W latach powojennych w kamienicy mieściła się siedziba Milicji Obywatelskiej.
 

Aleja Wolności nr 18
Kamienica pobudowana przed 1893 rokiem. W bryle głównej dominantą było zwieńczenie osi bocznej mieszczącej bramę przechodnią, rodzajem wysokiego trapezoidalnego belwederu. Oś dzieli elewację frontową na dwie niesymetryczne części. Półokrągłe okna, nawiązanie do arkadowej loggii we wschodnim balkonie świadczą, świadczą o chęci nadania kamienicy cech pałacu renesansowego.

Teatr
W latach 1896–1900 wzniesiono neorenesansowy gmach teatru według projektu Józefa Chrzanowskiego Zadbano o jego wygląd, zaplecze techniczne, a nawet o klimatyzację. Widownia liczyła 500 miejsc. Z zewnątrz gmach ozdobiono skrzydlatą Nike, groźnymi gryfami i różnego rodzaju modnymi wówczas zdobieniami. W sierpniu, jak większość budynków w Kaliszu, padł on pastwą ognia podłożonego przez podkomendnych osławionego majora Preuskera.” Kamień węgielny pod budowę obecnego gmachu wmurowano uroczyście 17 marca 1920 roku. Z powodu chronicznego braku środków w kasie miejskiej TEATR udostępniono publiczności dopiero w 1936 r.

źródło:
Barbara Czechowska, Kaliskie Korso. Architektura i urbanistyka Alei Wolności w XIX i XX wieku, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 2010,
Bogumił M. Kunicki Ballady kaliskie, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 1991,
Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom V WOJEWÓDZTWO POZNAŃSKIE, zeszyt 6 POWIAT KALISKI Instytut Sztuki PAN 1960,
http://www.zyciekalisza.pl/?str=82&id=18439
http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/20018,kalisz-mala-elektrownia-wodna.htm