Koźminek wielokulturowy

Koźminek, położony w powiecie kaliskim, nad rzeką Swędrnią, ma bardzo długą i interesującą przeszłość. Miasteczko lokowane przed 1369, oddane zostało przez Kazimierza Wielkiego Bartoszowi z Odolanowa staroście kujawskiemu. Ważny ośrodek dysydencki. Tu w 1555 roku dokonała się unia religijna pomiędzy kalwinami i Braćmi Czeskimi.
Już w XIX wieku pisano „Koźminek niewielkie miasteczko, o dwie mile od Kalisza historią swoją sięgał starożytności”. Pamiątką dawnej jego świetności jest założenie urbanistyczne o charakterze małomiasteczkowym – czworoboczny rynek z sześcioma wylotami ulicznymi i zespół dworski.
źródło: Danuta Wańka: Koźminek zarys dziejów, KTPN, Kalisz 2000, Katalog zabytków sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1969

Kościół parafialny pod wezwaniem śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Wzmiankowany w 1467.

Park w Koźminku reprezentuje cenną wartość historyczną, kompozycyjną oraz przyrodniczą. Z przeprowadzonej analizy wiekowej drzew wynika, że w parku jest 41 drzew w wieku ponad 120 lat. Skład gatunkowy drzewostanu w przeważającej części stanowią drzewa liściaste: grab pospolity, lipa drobnolistna, wiąz polny, robinia akacjowa, kasztanowiec biały, klon pospolity, topola biała, jesion wyniosły, wiąz szypułkowy. Występuje również kilka buków, oraz piękne okazy dębów szypułkowych. Wśród 8 pomników przyrody znajdujących się w wojewódzkim rejestrze na szczególną uwagę zasługuje, platan.

W Koźminku zachował się zespół dworsko-parkowy.
Późnobarokowy dwór z II połowy XVIII wieku. Usytuowany jest w parku o powierzchni około 6 hektarów, w którym znajdują się pomnikowe okazy drzew, miedzy innymi buk pospolity, dąb szypułkowy i białe topole oraz olbrzymich rozmiarów platan klonolistny. Obok parku znajduje się rozległy staw. Dwór jest murowany, parterowy, częściowo podpiwniczony. Dach mansardowy, kryty dachówką z lukarnami w ozdobnych, drewnianych obramieniach.
Dwór pobudowano na rzucie prostokąta z elewacją frontową zwróconą na południowy wschód. W jej części centralnej znajduje się portyk z dwoma parami kolumn w stylu jońskim nakrytych dwuspadowym zadaszeniem, w którego części dolnej umieszczono ozdobne kasetony. Od strony północnej całość elewacji dopełnia neoklasycystyczny portyk z 4 kolumnami, przez który wchodzi się do holu głównego.

Według danych demograficznych dotyczących Koźminka pochodzących z 1860 r. na łączną liczbę 1422 mieszkańców, 980 było wyznania katolickiego, 182 ewangelickiego i 260 starozakonnego.
Tradycje innowiercze Koźminka były bardzo trwałe. Dla ewangelików, którzy w XVIII wieku zaczęli się osiedlać w Koźminku wybudowano w 1908 roku nowy budynek szkolny i modlitewny. Kaplica ewangelicko-augsburska wybudowana została w stylu neogotyckim, obok niej stanął piętrowy budynek przeznaczony na szkołę parafialną oraz mieszkanie dla kantora i nauczyciela.